چندي قبل دكتر قبول رييس مركز بين المللي آموزش زبان فارسي به غيرفارسي زبانان دانشگاه فردوسي مشهد با حضور در دانشگاه مازندران، ضمن امضاي تفاهم نامه‌ي همكاري با دانشگاه مازندران، اولین کارگاه آموزشی"روش شناسی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان" را در دانشکده علوم انسانی و اجتماعی برگزار كرد. روابط عمومي دانشگاه مازندران نيز فرصت را غنيمت شمرد و مصاحبه اي را با ايشان ترتيب داد كه در ذيل ملاحظه مي كنيد:
خبرنگار روابط عمومي: ضمن خوش آمدگويي به شما، لطفا خودتان را بطور اجمالی معرفی كنيد؟
دكتر قبول: بنده استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد هستم و هم اکنون مسئولیت ریاست مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد را به عهد دارم
.
خبرنگار روابط عمومي: در خصوص مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد بفرمایيد که این مرکز اصلا چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ و هدف از تاسیس این مرکز چیست؟
دكتر قبول: دانشگاه فردوسی مشهد از سالیان قبل، تقریبا ۵۰ سال قبل، یکی از اهداف اصلیش را آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان تعریف کرده و از دوره مرحوم غلام حسین یوسفی، دانشجویان و استادان متعددی از دانشگاههای آمریکا و اروپا به این دانشگاه و دانشکده ادبیات علوم انسانی می آمدند و فارسی یاد می‌گرفتند. از سال ۱۳۹۱ دانشگاه فردوسی به دنبال این بود مرکزی را تاسیس کند که دارای اعتبار وزارت علوم باشد و خوشبختانه در اردیبهشت ۱۳۹۲ به صورت رسمی توانستیم به عنوان سومین مرکز کشور بعد از مرکز دهخدا و امام خمینی(ره) قزوین این مجوز را بگیریم. برخی از اهداف ما عبارت است از :
- توسعه زبان فارسی در خارج از کشور
- جذب دانشجویانی که علاقمند به یادگیری زبان فارسی هستند در داخل کشور و برنامه‌های آموزش زبان آنها
- شناساندن فرهنگ ایران و ادبیات فارسی به علاقه مندانی که در این حوزه و حیطه حضور دارند
- برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی برای استادان زبان فارسی که در خارج از کشور هستند و همچنین برگزاری دوره‌های فرصت مطالعاتی و پسا دکتری زبان و ادبیات فارسی.
به طور خلاصه هر مجال و حوزه‌ای که این امکان را به ما بدهد که زبان فارسی را توسعه و آموزش بدهیم ما وارد آن حیطه می‌شویم و سعی می‌کنیم تا به مسئولیت خودمان عمل کنیم
.
خبرنگار روابط عمومي: شما آیندهٔ دانشگاه‌ها را به لحاظ جذب دانشجوي خارجی چگونه می‌بینید؟ و اینکه دانشجویان علاقه مندی که در حال حاضر در دانشگاههای ایران در حال تحصیل هستند عمد‌تاً از چه کشور‌هایی هستند؟
دكتر قبول: اگر ابتدا بخواهم به سوال دوم شما پاسخ دهم باید بگویم که الان خصوصا از کشور عراق ما شاهد دانشجویان فراوانی هستیم که به صورت شخصی و بورسیه دولت خودشان در دانشگاههای ما مشغول به تحصیل هستند.فقط در دانشگاه فردوسی مشهد بیش از ۵۰۰ دانشجوي عراقی هم اکنون مشغول به تحصیل هستند و بعد در یک لایه دیگر که از سالهای قبل بوده دانشجویان کشور افغانستان مشغول تحصیل هستند که البته شاید آن نگاهی که ما به یک دانشجوي خارجی داریم را نمی‌توانیم به دانشجویان افغانی داشته باشیم.آنها کسانی هستند که در این کشور بزرگ شدند و عملا می‌شود گفت که شاید بخشی از مردم ما به شمار می‌آیند. اما درباره بحث آینده جذب دانشجوي خارجی در دانشگاههای کشور ، باید این را در چند حوزه بررسی کنیم
.
حوزه اول در منطقه هست که خوشبختانه با توجه به اینکه ایران الان رتبه نخست را از لحاظ علمی در منطقه دارد خود به خود یک مرکزیت علمی را برای دانشگاههای ما به وجود آورده . مثلا از کشورهای ترکمنستان، عراق و برخی از کشورهای خلیج فارس برای ادامه تحصیل به دانشگاههای ما می‌آیند. از سوی دیگر بنا بر سند ۱۴۰۰ وزارت علوم تعداد دانشجویان بورسیه خارجی بایستی به رقم۶۰۰۰ نفر برسد. بنابراین از این منظر هم دانشجویان خارجی در دانشگاههای ما سال به سال حضورشان بیشتر می‌شود
.
از حوزه دیگری که میتوانیم به این مساله نگاه بکنیم، حوزه بین الملل است. یعنی فرامنطقه‌ای است و آن هم این است که با توجه به جذابیت های کشور ایران، تاریخ ایران، فرهنگ ایران، ادبیات فارسی و عناصر بکر فرهنگی که در این کشور وجود دارد و خوشبختانه با توجه به این ارتباط بهتری که ما با کشورهای جهان در ۲ سال اخیر شاهدش هستیم، که قطعاً بعد از این توافق اخیر بیش از پیش خواهد شد شاهد این هستیم که دانشجویان کشورهای خارجی برای دوره‌های کوتاه مدت ایران شناسی و آموزش زبان فارسی بیشتر خواهند آمد. بنابراین بنده یک آینده خوب و روشنی را در این حیطه برای بخش جذب دانشجوی خارجی متصور هستم
خبرنگار روابط عمومي: جناب دکتر فکر نمی‌کنید بهتر باشد دانشجویان غیر ایرانی رشته‌های مورد علاقه خودشان را به زبان انگلیسی بگذرانند؟
دكتر قبول: از دو نظر می‌شود به این مسايل نگریست و اندیشید. آیا ما فقط می‌خواهیم که دانش خودمان را به این دانشجویان خارجی منتقل کنیم یا اینکه در کنار این دانش یک سری عناصر فرهنگی و فکری و نظری و بینش خودمان را به آنها معرفی کنیم؟ با توجه به اینکه زبان فارسی یکی از ساده‌ترین زبان‌های جهان است که حقیقتاً در طی ۶ ماه فرد می‌تواند به زبان ما تخصص پیدا کند و بعد از یک دوره کوتاه دانشگاهی آماده ورود به رشته‌های دانشگاهی شود، و از سوی دیگر می‌تواند در محیط ایران زندگی کند و نیز به واسطه ارتباط روزمره با مردم برای رفع حوایج روزانه اش فاصله میان زبان گفتار و زبان دانشگاهی را کاهش دهد. امیدواریم از این طریق بستری فراهم شود تا بتوانیم عناصر فرهنگی، تاریخی، ادبی و فکری خودمان را معرفی کنیم. ولیکن این بحث اینگونه خواهد بود اما اگر دانشجویان خارجی‌‌ای باشند که صرفا به خاطر زبان فارسی و آموختن زبان فارسی دانشگاههای ایران را انتخاب نکنند و به عنوان مثال به دانشگاههای کشور مالزی، فیلیپین، هندوستان، ترکیه بروند که در آنجا زبان انگلیسی است، طبیعتاً اینجا بحث رقابت آموزشی و جذب دانشجوی خارجی مطرح می‌شود که یکی از بهترین عناصر رشد تولید اقتصادی و ثروت ملی است
.
اینجا در واقع ما میتوانیم شرایطی را ایجاد نماییم که این افراد خاص شناسایی شوند و دوره‌های علمی خودمان را به زبان انگلیسی برای آنها برگزار کنیم. البته این به این معنا نیست که تمام مشکلات حل می‌شود، باز مسايل دیگری پیش می‌آید. یعنی اینکه استادان باید به زبان انگلیسی تسلط داشته باشند، همچنین دانشجویان نیز باید به زبان انگلیسی تسلط داشته باشند، دانشگاههای ما مجهز باشند به منابع انگلیسی جهت تحقیقات و پژوهش و در واقع شهر‌های ما شهر‌های بین‌المللی باشند، یعنی اینکه همه‌‌جاي آن نشانه‌های دو زبان باشد. کارمندان و بخش‌های روابط عمومی شهر، همهٔ اینها تا حدی تسلط به زبان انگلیسی برای روابط عمومی را داشته باشند، بنابراین انتخاب راه دوم برای دانشجویان خارجی باز هم نیاز به یک سری پیشنیاز‌ها و زیرساخت‌هایی دارد که باید آن را در نظر بگیریم
.
خبرنگار روابط عمومي: با توجه به مباحثي که فرمودید این سوال مطرح می‌شود که آیا یک دانشجوی خارجی که زبان فارسی ندارد می‌تواند در ۶ ماه تا يك سال آنقدر پیشرفت کند که بتواند از تز ارشد یا دکترای خودش دفاع کند ؟
دكتر قبول: زبان‌شناسان زبان فارسی را جز ۳ زبان ساده جهان می‌دانند که بر اساس روش مرکز دانشگاه فردوسی که ۳ ماه از جاهای دیگر کمتر است ما در طی ۶ ماه دانشجو را در حد پیشرفته ی زبان فارسی آماده می‌کنیم. لذا با توجه به ۱۵۰ خروجی که مرکز ما داشته و همه آنها یا حداقل آن میزانی که ما مورد بررسی قرار دادیم در رشته تحصیلی تخصصی خودشان موفق بودند. میتوانیم بگوییم بله به زبان فارسی طی ۶ ماه تسلط پیدا می‌کنند. اما اینکه آیا می‌توانند بعد از ورود به دانشگاه در رشته تخصصی خودشان موفق باشند بحث دیگری است. لازم است به اصطلاحات تخصصی رشته خودشان آشنا باشند. در بسیاری از موارد سطح دانشگاه‌ها و کلاس‌های دانشگاهی ما از سطح دانشگاه و کلاس‌های آنها بالاتر است و دانشجویان ایرانی که مثلا دوره های دیپلم، کارشناسی یا کارشناسی ارشد را گذراندند به مراتب از سطح علمی مطلوب‌تری نسبت به دانشجویان خارجی برخوردار هستند اینجا دانشجویان خارجی در واقع از نظر علمی با مشکل روبرو می‌شوند.
لذا ما در ۳ ماه دوم آموزش زبان فارسی، بحث زبان تخصصی به زبان دانشگاهی یا ESPرا مطرح کردیم که در طي این ۳ ماه یک حالت پیش ورود به رشته تخصصی است. طی این این دوره دانشجویان آماده می‌شوند تا رشته تخصصی خود را آغاز کنند. در مورد خصوصا دفاع از رساله ی ارشد و دکتری بعد از ۶ ماه هیچ مشکلی در دو مهارت شنیدن و گفتن ندارد در خواندن هم با فرهنگ‌های تخصصی می‌توانند مشکلات خود را مرتفع کنند اما نگارش بخشی است که زمانبر می‌باشد و بسیار پیچیده تر و دشوارتر است. یعنی صرف اینکه او بتواند بنویسد به این معنی نیست که می‌تواند پایان نامه بنویسد. باید به یک سبک علمی برسد: در دانشگاه فردوسی مشهد از یک دانشجوي ایرانی یا دانشجوي ادبیات فارسی خصوصا می‌خواهیم که همیار او باشد و مطالبش را ویراستاری کند. ضمن اینکه باید این را در نظر داشته باشیم که دانشجوی خارجی که ۶ ماه فارسی خوانده و ۲ تا ۳ ماه دوره پیش‌دانشگاهی را گذرانده تا بخواهد به زمان دفاع از رساله ارشد یا دکتریش برسد ۲-۳ سال در ایران حضور داشته و طی این ۲-۳ سال زبانش روز به روز بهتر شده است. بعد از ۹ ماه دوره تخصصی زبان فارسی و رشته تخصصی و دو تا سه سال حضور در رشته تخصصی و اینکه یک دانشجوي ایرانی هم بعنوان همیار در نگارش رساله به او کمک کند مشکل جدی وجود نخواهد داشت.
خبرنگار روابط عمومي: دانشگاه مازندران طی روزهای ۱۲-۱۳-۱۴ مرداد میزبان شما بود برای برگزاری کارگاه شیوه شناسی آموزش زبان فارسی به دانشجویان خارجی غیرفارسی زبان. بفرمایید برگزاری یک کارگاه از این دست چه اهدافی را دنبال می‌کند ؟
دكتر قبول: هدف تا حدی بر می‌گردد به یکی از سوالات نخستین شما که اهداف مرکز چیست؟ هدف اصلی مرکز فردوسی توسعه زبان فارسی است. مرکز فردوسی با توجه به اینکه شاید الان توانسته تجربه خوبی را در این زمینه به دست بیاورد این آمادگی را دارد که تجربه خودش را در اختیار دانشگاههای خوب کشور قرار دهد تا آنها هم بتوانند با تاسیس مرکز زبان فارسی زمینه جذب بیشتر دانشجویان خارجی را فراهم کنند و به همان هدف متعالی خودمان یعنی توسعه زبان فارسی و توسعه اندیشه ایران اسلامی و تفاهم بیشتر با ملتهای دیگر و شناساندن روحیه منعطف و فرهنگی ایرانیان ببردازند. کارگاهی هم که در دانشگاه مازندران برگزار شد مهمترین هدفش این بوده تجربه مرکز فردوسی را در حیطه روش آموزش زبان فارسی و برنامه درسی و مسايل دیگر در اختیار دانشگاه مازندران قرار دهد تا در حد امکان کمتر با خطاهایی که ما در ابتدای راه داشتیم مواجه شوند. بحث دوم این است که از رهگذر این کارگاه که ختم به پرورش و تربیت نیروهای متخصص در آموزش زبان فارسی خواهد شد ما بتوانیم زمینه‌های مشترک همکاری خود را با دانشگاه مازندران بجوییم و انشا‌ءالله بتوانیم در آینده فراتر از بحث‌های آموزشی در حیطه‌های تبادل دانشجو و حیطه‌های پژوهشی و بخش‌های دیگر همکاری مشترک داشته باشیم.
خبرنگار روابط عمومي: به عنوان آخرین سوال طی این ۳ روزی که ميهمان ما بودید دانشگاه مازندران را چگونه یافتید؟ و چه راهکار‌ها و پیشنهاد‌هایی را برای جذب دانشجویان غیر ایرانی پیشنهاد می‌کنید؟
دكتر قبول: دانشگاه مازندران یکی از دانشگاههای قدیمی و استخوان‌دار کشور است و اگر از هر فرد دانشگاهی که با نظام دانشگاهی ایران آشنا هست از دانشگاه مازندران سوال کنید نگاه مثبتی به این دانشگاه دارد، خصوصاً اینکه در طی یکی دو سال اخیر هم توانسته توسعه مطلوبی پیدا کند و در زمینه‌های مختلف رشد کند. یکی از زمینه‌های ویژه تکامل این دانشگاه بخش روابط بین‌الملل و همکاریهای علمی فرهنگی بین‌المللی با دانشگاههای دیگر است. به هر حال همکاران ما در این بخش راه خود را خوب پیدا کردند و بسیار خوب توانستند با کشورهای دیگر خصوصاً کشور‌هایی که امکان نفوذ و تاثیرگذاری و ارتباط بهتری داشته باشند. همین مسیری را که دوستان دارند دنبال می‌کنند برای جذب دانشجویان خارجی مسیر درستی است. اول تاسیس مرکزی به نام مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان. دوم تعامل با دانشگاههای مختلف و سفر‌های رؤسای دانشگاه و استادان و دانشجویان. و سوم اینکه عقد تفاهم نامه های مشترک و تفاهم نامه های همکاری با این دانشگاه‌ها زمینه را فراهم می‌کند که دانشجویان بیشتری جذب شوند. ضمن اینکه یک سری از مولفه‌ها و شاخص‌های بین المللی شدن دانشگاه طبیعتاً باید در این دانشگاه بیشتر شکل گیرد.
.
خبرنگار روابط عمومي: آقای دکتر قبول از شما به دليل شركت در اين مصاحبه سپاسگزاريم. امیدواریم باز هم بذیرای شما در دانشگاه مازندران باشیم.
روابط عمومي دانشگاه مازندران