نوزدهمین نشست انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی با موضوع آشنایی با آموزش زبان فارسی در پاکستان با حضور دکتر علی کمیل قزلباش، استاد دانشگاه علامه اقبال لاهوری پاکستان و دکتر احسان قبول، رئیس کارگروه آموزش زبان و ادبیات فارسی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دکتر محمد تقوی، رئیس مرکز فردوسی و علاقه‌مندان این حوزه دوشنبه، 26 اردیبهشت ماه 1401 بصورت مجازی برگزار شد.

در ابتدا دکتر احسان قبول با توجه به پیشینة زبان و ادبیات فارسی در پاکستان، علامه اقبال لاهوری را یکی از پایه‌های زبان و ادبیات فارسی در پاکستان دانست و گفت: شاید شخصیتی به اندازه اقبال لاهوری در خارج از مرزهای ایران نداریم که هم بر زبان و هم بر ادبیات مسلط باشد. وی به تدریس آثار علامه اقبال در مقاطع تحصیلی اشاره کرد و افزود آنچه در این آثار اهمیت دارد، علاوه بر زبان هنری، اندیشه و مضمون اشعار اقبال است که بر مبنای یک نگاه عمیق معرفتی جایگاه بسیار مهمی در بین کشورهای اسلامی دارد و جایگاهی که برای افرادی مثل گوته قائل هستیم ، اقبال لاهوری در جایگاه بسیار بالاتری مطرح است. دکتر قبول با اشاره به روابط ایران و شبه قاره هند از گذشته تا کنون، ابراز امیدواری کرد کرسی های آموزش زبان فارسی در پاکستان پر رونق‌تر از قبل به کار خود ادامه دهد.

پس از آن دکتر علی کمیل قزلباش، ضمن اشاره به پیشینة زبان و ادبیات فارسی در پاکستان به بررسی وضعیت کرسی های زبان و ادبیات فارسی در پاکستان پرداخت. دکتر قزلباش گفت: عشق به زبان فارسی در بین مردم پاکستان نهادینه است و مردم خودشان به دنبال یادگیری زبان فارسی و آشنایی با بزرگانی چون حافظ و مولوی هستند و زبان فارسی در پاکستان یک زبان خارجی محسوب نمی شود. در 11 دانشگاه پاکستان گروه زبان و ادبیات فارسی هست و فعال‌ترین گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لاهور پاکستان است. وی با توجه به گروه‌های زبان فارسی در پیشاور و پنجاب به وضعیت نامطلوب این گروه‌ها که از رونق افتاده، اشاره کرد و ابراز امیدواری کرد با توجه به روابط فرهنگی بین ایران و پاکستان رایزنی فرهنگی و دیگر مراکز فعال بتوانند این کرسی های از رونق افتاده را احیا کنند. دکتر قزلباش یکی دیگر از گروه های فعال در بلوچستان پاکستان دانست که در این گروه استادان اعزامی از ایران تدریس می کنند. وی با اشاره به چالش های موجود در زمینه آموزش زبان و ادبیات فارسی در پاکستان گفت: یکی از مشکلات مهم نپرداختن به کارهای پژوهشی بین استادان و دانشجویان زبان فارسی و بیکاری آنان است و با توجه به شباهت‌های زبان اردو و زبان فارسی که 64 درصد کلمات فارسی در زبان اردو وجود دارد می توان از آن بهره برد. در حوزه ترجمه آثار فارسی نیز استادان زیادی فعال هستند که یکی از آنها دکتر معین نظامی است و در زمینه ترجمه آثار معاصر فارسی ترجمه‌های بسیار خوبی دارند.

سپس دکتر صفا کاظمیان، با اشاره به خاطرات مدت دو سالی که به عنوان استاد اعزامی در دانشگاه لاهور پاکستان گذرانده ، و تشکر از دکتر قزلباش که چراغ زبان و ادبیات فارسی را در پاکستان روشن نگاه داشته است، به استادان این گروه از جمله مرحوم دکتر ناصح، دکتر صدیقی و دیگران اشاره کرد و افزود: فارسی در ناخودآگاه ذهنی مردم پاکستان نهادینه است و حتی هنوز بر سردر خانه های قدیمی پاکستان، کاشی نوشته‌ها به زبان فارسی است. وی با توجه به نسخ خطی فراوان مرکز تحقیقات پاکستان که بسیار غنی است اما از رونق افتاده، ابراز امیدواری کرد با توجه به اینکه بخشی از تاریخ پاکستان به زبان فارسی و بخشی از کتاب ها نیز به فارسی نوشته شده است، چرخه یادگیری زبان فارسی ادامه دار باشد و رونق بگیرد.

در بخش پایانی این نشست دکتر محمد تقوی، رئیس مرکز فردوسی با تشکر از دکتر قزلباش که نکات جامعی را مطرح کردند و از تجربة حضورشان در دورة دانش افزایی در لاهور گفت: در دوره ای که در پاکستان بودم علاقه مندی مردم پاکستان به زبان فارسی زیاد بود و مجالس شعرخوانی داشتند و فضا و جو ادبی به معنای کلاسیک در آنجا وجود داشت و این ضرورت ایجاب می‌کند باتوجه به پیوندها و مشترکات زبان فارسی و زبان اردو ارتباطات بیش از پیش تقویت شود و تبادل متخصصان بین دو کشور صورت بگیرد. قسمت پایانی این نشست پرسش و پاسخ درباره موضوع جلسه بود که شرکت کنندگان سوالات خود را مطرح کردند و دکتر قزلباش به سوالات پاسخ داد.